วิสุทธิมรรค

คัมภีร์วิสุทธิมรรค: หนทางแห่งความบริสุทธิ์

วิสุทธิมรรค (The Path of Purification) คือมหากาพย์แห่งการปฏิบัติธรรมที่รจนาขึ้นโดยพระพุทธโฆสาจารย์ในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๐ ได้รับการยกย่องว่าเป็น "สารานุกรม" ที่รวบรวมและจัดลำดับคำสอนของพระพุทธองค์ว่าด้วยการเดินทางสู่ความพ้นทุกข์ไว้อย่างสมบูรณ์และเป็นระบบที่สุด

วิสุทธิมรรคนี้ได้ทำการสรุปเนื้อให้กระชับ เนื้อหาของคัมภีร์สามารถเข้าถึงได้ง่ายและทำความเข้าใจได้อย่างลึกซึ้ง หน้านี้คือ "สารบัญ" ที่จะนำท่านเดินทางไปสู่เนื้อหาทั้ง ๑๕ ส่วนของคัมภีร์นี้

สารบัญเนื้อหาทั้งหมด (The Complete Outline)

ภาคภาพรวมและโครงสร้าง

1. หน้าสารบัญ (หน้าปัจจุบันนี้)
   ภาพรวมทั้งหมดของหัวข้อที่เราจะศึกษาในคัมภีร์วิสุทธิมรรค
2. โครงสร้างภาพรวมของวิสุทธิมรรค: แผนที่สู่ความบริสุทธิ์
   อธิบายความสัมพันธ์ระหว่างโครงสร้างหลักคือ ไตรสิกขา (ศีล สมาธิ ปัญญา) และลำดับขั้นการปฏิบัติคือ วิสุทธิ ๗ (ความบริสุทธิ์ ๗ ประการ)

ภาคปฏิบัติ: การเดินทางตามลำดับแห่งวิสุทธิ ๗

ส่วนที่ ๑: พื้นฐานแห่งความบริสุทธิ์

3. สีลวิสุทธิ: รากฐานอันมั่นคงแห่งการปฏิบัติ
   เจาะลึกเรื่องศีลอันเป็นความบริสุทธิ์ขั้นแรก ว่าด้วยประเภทของศีล, วิธีการรักษา, และอานิสงส์อันเป็นพื้นฐานที่ขาดไม่ได้

ส่วนที่ ๒: การฝึกฝนจิตใจสู่ความตั้งมั่น

4. จิตตวิสุทธิ: หนทางสู่ความสงบแห่งจิต
   ว่าด้วยการเจริญสมาธิ อันเป็นความบริสุทธิ์ขั้นที่สอง อธิบายการฝึกจิตให้แน่วแน่จนเข้าถึง "อุปจารสมาธิ" และ "อัปปนาสมาธิ"

ส่วนที่ ๓: การเจริญปัญญาสู่ความหลุดพ้น

5. ทิฏฐิวิสุทธิ: ปัญญาขั้นต้นแห่งการแยกรูปนาม
   ประตูบานแรกของวิปัสสนา ว่าด้วยการใช้ปัญญากำหนดรู้และจำแนกสภาวะของ "รูปธรรม" และ "นามธรรม" ออกจากกัน
6. กังขาวิตรณวิสุทธิ: ปัญญาแห่งการข้ามพ้นความสงสัย
   ว่าด้วยการใช้ปัญญากำหนดรู้เหตุปัจจัยของรูปนามตามหลักปฏิจจสมุปบาท จนสามารถข้ามพ้นความสงสัยในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต
7. มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ: ปัญญาแห่งการประจักษ์แจ้งในทาง-ไม่ใช่ทาง
   ว่าด้วยการทำความรู้จัก "วิปัสสนูปกิเลส ๑๐" หรือสภาวะพิเศษที่เกิดขึ้นระหว่างปฏิบัติ และเรียนรู้ที่จะไม่ยึดติดเพื่อก้าวเดินต่อไปในทางที่ถูกต้อง
8. ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ: ปัญญาแห่งการดำเนินไปในอริยมรรค
   หัวใจของวิปัสสนา ว่าด้วยลำดับของ "วิปัสสนาญาณ" ที่แก่กล้าขึ้นตามลำดับ จนพร้อมจะเข้าถึงมรรคผล
9. ญาณทัสสนวิสุทธิ: ปัญญาแห่งการบรรลุอริยมรรค
   ความบริสุทธิ์ขั้นสูงสุด ว่าด้วยการเกิดขึ้นของ "มรรคญาณ" และ "ผลญาณ" ที่ประจักษ์แจ้งในพระนิพพาน

ภาคผนวก: เจาะลึกเครื่องมือการปฏิบัติ

10. กรรมฐาน ๔๐: สารานุกรมแห่งการเจริญสมาธิ
    เจาะลึกกรรมฐาน ๔๐ กอง ซึ่งเป็นอารมณ์สำหรับการฝึกสมาธิ ตั้งแต่ กสิณ ๑๐, อสุภะ ๑๐, อนุสสติ ๑๐, พรหมวิหาร ๔, ไปจนถึงอรูปฌาน ๔
11. ฌานสมาบัติ: สภาวะแห่งจิตอันประณีต
    อธิบายรายละเอียดของ "ฌานสมาบัติ" ทั้งรูปฌาน ๔ และอรูปฌาน ๔ ว่าในแต่ละขั้นมีองค์ประกอบและสภาวะที่ประณีตแตกต่างกันอย่างไร
12. วิปัสสนาภูมิ: สนามแห่งการเจริญปัญญา
    อธิบาย "ภูมิ" หรือ "อารมณ์" ของวิปัสสนาโดยละเอียด ว่าคือการพิจารณา ขันธ์ ๕, อายตนะ ๑๒, ธาตุ ๑๘, และอินทรีย์ ๒๒
13. วิปัสสนาญาณ ๑๖: แผนที่การเดินทางของปัญญา
    เจาะลึก "ญาณ ๑๖" ซึ่งเป็นแผนที่การเดินทางของปัญญาอย่างละเอียดที่สุด ตั้งแต่ญาณที่ ๑ ถึงญาณที่ ๑๖

บทสรุป

14. สรุปและคุณค่าของวิสุทธิมรรค
    สรุปภาพรวมทั้งหมดอีกครั้ง พร้อมชี้ให้เห็นถึงคุณค่าและความสำคัญของคัมภีร์นี้ต่อชาวพุทธ
15. อภิธานศัพท์วิสุทธิมรรค
    รวบรวมคำศัพท์บาลีที่สำคัญทั้งหมดที่ใช้ในคัมภีร์วิสุทธิมรรค พร้อมคำแปลและความหมายโดยย่อ