พระสุตตันตปิฎก
พระสุตตันตปิฎก คือหมวดที่สองของพระไตรปิฎก เป็นที่รวบรวมพระธรรมเทศนาที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่บุคคลต่างๆ ในสถานที่และโอกาสที่แตกต่างกัน เนื้อหาส่วนใหญ่เป็นร้อยแก้ว มีลักษณะเป็นเรื่องเล่า บทสนทนา และคำบรรยายธรรม โดยแบ่งออกเป็น ๕ หมวดหลัก เรียกว่า นิกาย
-
🔹 ทีฆนิกาย
หมวดรวบรวมพระสูตรขนาดยาว เช่น ว่าด้วยเรื่องกำเนิดโลก, ลักษณะมหาบุรุษ, และมหาปรินิพพาน เป็นต้น
-
🔹 มัชฌิมนิกาย
หมวดรวบรวมพระสูตรขนาดกลาง อธิบายหลักธรรมสำคัญ เช่น อริยมรรค, ปฏิจจสมุปบาท ถือเป็นหมวดที่อธิบายคำสอนไว้อย่างครบถ้วนที่สุด
-
🔹 สังยุตตนิกาย
หมวดที่จัดกลุ่มพระสูตรตามหัวข้อธรรมที่เกี่ยวข้องกัน เช่น เรื่องขันธ์ ๕, อายตนะ, และอริยสัจ ๔
-
🔹 อังคุตตรนิกาย
หมวดที่จัดกลุ่มพระสูตรตามจำนวนหัวข้อธรรม จาก ๑ ถึง ๑๑ เพื่อให้ง่ายต่อการจดจำ
- เอกนิบาต (หมวดธรรมะ ๑ ข้อ)
- ทุกนิบาต (หมวดธรรมะ ๒ ข้อ)
- ติกนิบาต (หมวดธรรมะ ๓ ข้อ)
- จตุกกนิบาต (หมวดธรรมะ ๔ ข้อ)
- ปัญจกนิบาต (หมวดธรรมะ ๕ ข้อ)
- ฉักกนิบาต (หมวดธรรมะ ๖ ข้อ)
- สัตตกนิบาต (หมวดธรรมะ ๗ ข้อ)
- อัฏฐกนิบาต (หมวดธรรมะ ๘ ข้อ)
- นวกนิบาต (หมวดธรรมะ ๙ ข้อ)
- ทสกนิบาต (หมวดธรรมะ ๑๐ ข้อ)
- เอกาทสกนิบาต (หมวดธรรมะ ๑๑ ข้อ)
-
🔹 ขุททกนิกาย
หมวดรวบรวมธรรมะเบ็ดเตล็ด มีทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง เช่น ธรรมบท, ชาดก, และเถรคาถา
- ขุททกปาฐะ (บทสวดสั้นๆ)
- ธรรมบท (คาถาธรรม ๔๒๓ คาถา)
- อุทาน (พระคาถาที่ทรงเปล่งด้วยความเบิกบานพระทัย)
- อิติวุตตกะ (พระสูตรที่อ้างอิงคำตรัสของพระพุทธเจ้า)
- สุตตนิบาต (ชุมนุมพระสูตร)
- วิมานวัตถุ (เรื่องราวของผู้ที่เกิดในสวรรค์)
- เปตวัตถุ (เรื่องราวของเปรต)
- เถรคาถา (คาถาของพระอรหันตเถระ)
- เถรีคาถา (คาถาของพระอรหันตเถรี)
- ชาดก (เรื่องในอดีตชาติของพระโพธิสัตว์)
- นิทเทส (คำอธิบายขยายความพระสูตร)
- ปฏิสัมภิทามรรค (ทางแห่งปัญญาแตกฉาน)
- อปทาน (เรื่องราวในอดีตของพระอรหันต์)
- พุทธวงศ์ (ประวัติของพระพุทธเจ้า ๒๕ พระองค์)
- จริยาปิฎก (จริยาวัตรของพระโพธิสัตว์)