บนหนทางแห่งความบริสุทธิ์ทั้ง ๗ ประการตามที่รจนาไว้ในคัมภีร์วิสุทธิมรรค สีลวิสุทธิ (Sīlavisuddhi) หรือ "ความบริสุทธิ์แห่งศีล" คือปฐมบทและเป็นบันไดขั้นแรกที่ขาดเสียมิได้ เปรียบเสมือนพื้นดินอันราบเรียบและแข็งแกร่ง ซึ่งจำเป็นอย่างยิ่งสำหรับการสร้างปราสาทแห่งสมาธิและปัญญาให้สูงตระหง่านขึ้นไป

คำว่า "ศีล" ในทางพระพุทธศาสนา ไม่ใช่แค่ข้อห้าม แต่หมายถึง เจตนา ที่จะงดเว้นจากความชั่วทางกายและวาจา เป็นการสำรวมระวังด้วยสติเพื่อรักษากาย วาจา ให้สะอาดบริสุทธิ์ ปราศจากโทษทั้งในทางโลกและทางธรรม

องค์ประกอบแห่งความบริสุทธิ์: จาตุปาริสุทธิศีล

ในคัมภีร์วิสุทธิมรรค พระพุทธโฆสาจารย์ได้วิเคราะห์ความบริสุทธิ์แห่งศีลไว้อย่างเป็นระบบ ผ่าน "จาตุปาริสุทธิศีล" หรือศีล ๔ ประการ ได้แก่:

๑. ปาฏิโมกขสังวรศีล (Pātimokkhasaṃvara-sīla)

การสำรวมในสิกขาบทหลัก ๒๒๗ ข้อที่บัญญัติในพระปาฏิโมกข์Vinaya Piṭaka) เปรียบเหมือนรั้วบ้านที่ป้องกันอันตรายภายนอก และรักษาความสงบของหมู่คณะ

๒. อินทรียสังวรศีล (Indriyesu guttadvāra-sīla)

การสำรวมอินทรีย์ทั้ง ๖ (ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ) ตาม มหาสติปัฏฐานสูตร (DN 22) และ สติปัฏฐานสูตร (MN 10) โดยมีสติคอยเฝ้าดู ไม่ปล่อยให้กิเลสเข้าครอบงำ เปรียบเสมือนนายทวารเฝ้าประตูเมือง

๓. อาชีวปาริสุทธิศีล (Ājīvapārisuddhi-sīla)

การเลี้ยงชีพด้วยความบริสุทธิ์ ไม่แสวงหาลาภโดยมิชอบ ตามคำสอนใน มหาจัตตารีสกสูตร (MN 117) และ อัคคัปปาสาทสูตร (MN 27) แสดงถึงความซื่อสัตย์ต่อพระธรรมวินัย

๔. ปัจจัยสันนิสิตศีล (Paccayasannissita-sīla)

การพิจารณาปัจจัย ๔ ด้วยปัญญาก่อนบริโภค ใช้หลักการจาก พระวินัยปิฎก มหาวรรค เช่น "เราฉันอาหารนี้เพียงเพื่อให้กายตั้งอยู่" เพื่อไม่ให้เกิดตัณหาคำอธิบาย

อานิสงส์แห่งศีล: บันไดสู่ความสุขและสมาธิ

พระพุทธองค์ตรัสใน อนัปปิยสูตร (AN 11.1) ว่า ศีลที่บริสุทธิ์เป็นเหตุโดยตรงที่นำไปสู่ อวิปปฏิสาร (ความไม่ร้อนใจ) → ปราโมทย์ (ความบันเทิงใจ) → ปีติ (ความอิ่มใจ) → ปัสสัทธิ (กายสงบ) → สุข → และ สมาธิ ตามลำดับ จึงทำให้ศีลเป็นรากฐานที่แยกออกจากการปฏิบัติขั้นต่อไปไม่ได้

บทสรุป

สีลวิสุทธิ หรือความบริสุทธิ์แห่งศีล คือศิลาฤกษ์บนเส้นทางวิสุทธิทั้ง ๗ เป็นการฝึกตนทั้งภายนอกและภายใน เมื่อศีลมั่นคงแล้ว ก็เหมือนแผ่นดินที่พร้อมให้ต้นสมาธิ-ปัญญาเติบโต

ในหน้าถัดไป เราจะเดินทางสู่สถานีที่สอง คือ จิตตวิสุทธิ: หนทางสู่ความสงบแห่งจิต