๒. การเสด็จสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์

เหตุการณ์นี้ถือเป็นที่มาในเชิงประวัติศาสตร์ของการแสดงพระอภิธรรมอย่างเป็นทางการ ซึ่งมีสาระสำคัญที่ควรทราบ ๔ ประการ คือ เหตุผลที่เสด็จไป, การเดินทาง, การแสดงธรรม และการถ่ายทอดคำสอน

เหตุผลที่เสด็จไป: การทดแทนคุณพระพุทธมารดา

เหตุผลหลักที่พระพุทธองค์เสด็จไปยังสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ใน พรรษาที่ ๗ หลังจากตรัสรู้ คือเพื่อแสดง ความกตัญญูกตเวที ต่อพระนางสิริมหามายา พระพุทธมารดาผู้ให้กำเนิดพระวรกายของพระองค์

หลังจากสิ้นพระชนม์ ๗ วันหลังประสูติ พระนางสิริมหามายาได้บังเกิดเป็นเทพบุตรในสวรรค์ชั้นดุสิต ต่อมาได้เสด็จลงมาฟังธรรม ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ในพระนาม "สันดุสิตเทพบุตร" การแสดงธรรมโปรดพุทธมารดาถือเป็นการทดแทนคุณด้วยธรรมอันสูงสุด คือการนำพามารดาให้บรรลุโลกุตรธรรม

การเดินทางอันเป็นอัศจรรย์

การเสด็จจากโลกมนุษย์สู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์นั้น พระพุทธองค์ได้ทรงแสดงพุทธานุภาพอันน่าอัศจรรย์ โดยย่างพระบาทเพียง ๓ ก้าว (ขยับพระบาท ๒ ครั้ง) เท่านั้น

1. ณ ป่าไม้ประดู่ลายใกล้เมืองสาวัตถี พระองค์ทรงย่างพระบาทขวาไปประดิษฐานบนยอด เขายุคันธร
2. จากนั้นทรงย่างพระบาทซ้ายไปประดิษฐานบนยอด เขาพระสุเมรุ (สิเนรุ)
3. จากยอดเขาพระสุเมรุ พระองค์ก็เสด็จถึง สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ในก้าวต่อไป

การแสดงพระอภิธรรม

ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ พระพุทธองค์ได้ประทับนั่งขัดสมาธิบน "บัณฑุกัมพลศิลาอาสน์" ซึ่งเป็นแท่นศิลาทิพย์สีแดงดังผ้ากัมพลแดง ภายใต้ต้นปาริฉัตร (ต้นทองหลาง) ทิพย์ พระองค์ได้ทรงเริ่มแสดง พระอภิธรรม ๗ คัมภีร์ แก่เหล่าเทวดาและพรหมจากทั่วทั้งหมื่นจักรวาลที่มาชุมนุมกัน โดยมีสันดุสิตเทพบุตร (พุทธมารดา) เป็นประธาน การแสดงธรรมนี้ดำเนินไปตลอดระยะเวลา ๓ เดือนเต็ม แห่งการเข้าพรรษา

การถ่ายทอดคำสอนสู่โลกมนุษย์

ในระหว่างที่ทรงจำพรรษาบนสวรรค์นั้น พระพุทธองค์ยังทรงปฏิบัติพุทธกิจในโลกมนุษย์มิได้ขาด

1. ช่วงกลางวัน: พระองค์จะทรงเนรมิต "พระพุทธนิมิต" ขึ้นมาแสดงธรรมแทนพระองค์บนสวรรค์ ส่วนพระองค์จริงจะเสด็จกลับมายังโลกมนุษย์เพื่อออกบิณฑบาตและภัตกิจ ณ ป่าไม้จันทน์
2. การถ่ายทอดธรรม: เมื่อ พระสารีบุตรเถระ ผู้เป็นอัครสาวกเบื้องขวาและเลิศด้วยปัญญา เข้าเฝ้า พระพุทธองค์ก็จะทรงแสดงสรุปย่อของพระอภิธรรมที่ได้สอนแก่เหล่าเทวดาในวันนั้นๆ แก่พระสารีบุตร
3. การสืบทอด: พระสารีบุตรเมื่อได้รับฟังแล้ว ก็ได้นำธรรมอันลึกซึ้งนั้นไปสั่งสอนถ่ายทอดแก่ศิษย์ของท่านอีก ๕๐๐ รูปโดยละเอียดต่อไป วิธีการนี้ทำให้พระอภิธรรมปิฎกได้รับการทรงจำและสืบทอดมาในโลกมนุษย์จนถึงปัจจุบัน