พระวินัยปิฎก หรือเรียกสั้นๆ ว่า พระวินัย เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าเกี่ยวกับศีลหรือสิกขาบท (บทบัญญัติ) ตลอดจนพิธีกรรมและธรรมเนียมของสงฆ์ อันเป็นกฎระเบียบที่พระภิกษุสงฆ์และพระภิกษุณีสงฆ์จะต้องปฏิบัติ รวมถึงพุทธประวัติบางตอนและประวัติการทำสังคายนา มีทั้งสิ้น ๒๑,๐๐๐ พระธรรมขันธ์ แบ่งออกเป็น ๕ คัมภีร์ เรียกโดยย่อว่า อา. ปา. มะ. จุ. ปะ. (หัวใจพระวินัย) ได้แก่
๑. คัมภีร์อาทิกัมมิกะ ว่าด้วยอาบัติปาราชิก สังฆาทิเสส อนิยต และต้น บัญญัติในสิกขาบทต่างๆ
๒. คัมภีร์ปาจิตตีย์ ว่าด้วยอาบัติปาจิตตีย์ ซึ่งเป็นอาบัติอย่างเบา
๓. คัมภีร์มหาวรรค ว่าด้วยพุทธประวัติตอนปฐมโพธิกาล และพิธีกรรมทางพระวินัย
๔. คัมภีร์จุลวรรค ว่าด้วยพิธีกรรมทางพระวินัยต่อจากมหาวรรค ตลอดจนความเป็นมาของภิกษุณี และประวัติการทำสังคายนา
๕. คัมภีร์ปริวาร ว่าด้วยข้อเบ็ดเตล็ดทางพระวินัย
🙏 ปาฏิโมกขศีล 🙏
ศีลหรือสิกขาบทหลักของพระภิกษุสงฆ์ในพระปาฏิโมกข์ แบ่งออกเป็น ๘ หมวดใหญ่ ดังนี้
🔅 ปาราชิก ๔
🔅 สังฆาทิเสส ๑๓
🔅 อนิยต ๒
🔅 นิสสัคคิยปาจิตตีย์ ๓๐
-จีวรวรรค ๑๐
-โกสิยวรรค ๑๐
-ปัตตวรรค ๑๐
🔅 ปาจิตตีย์ ๙๒
-มุสาวรรค ๑๐
-ภูตคามวรรค ๑๐
-ภิกขุโนวาทวรรค ๑๐
-โภชนวรรค ๑๐
-อเจลกวรรค ๑๐
-สุราปานวรรค ๑๐
-สัปปาณวรรค ๑๐
-สหธัมมิกวรรค ๑๒
-ราชวรรค ๑๐
🔅 ปาฎิเทสนียะ ๔
🔅 เสขิยวัตร ๗๕
-สารูป ๒๖
-โภชนปฎิสังยุตต์ ๓๐
-ธัมมเทสนาปฎิสังยุตต์ ๑๖
-ปกิณกะ ๓
🔅 อธิกรณสมถะ ๗
📝 สมณวิสัย และศีลข้อปฏิบัตินอกปาฏิโมกข์
นอกเหนือจากศีลในพระปาฏิโมกข์ ยังมีศีลและข้อปฏิบัติอื่นๆ ที่สำคัญยิ่งต่อความดีงามของสมณะ ได้แก่:
อินทรียสังวรศีล: การสำรวมระวังอินทรีย์ทั้ง ๖ (ตา, หู, จมูก, ลิ้น, กาย, ใจ)
อาชีวปาริสุทธิศีล: การเลี้ยงชีพอย่างบริสุทธิ์ ถูกต้องตามพระธรรมวินัย
ปัจจัยสันนิสสิตศีล: ศีลที่เกี่ยวเนื่องด้วยการพิจารณาปัจจัย ๔ ก่อนบริโภค
ปัจจเวกขณวิธี ๔ ประการ: วิธีพิจารณาปัจจัย ๔
ถุลลัจจัย: ชื่ออาบัติที่มีโทษหนักรองจากปาราชิกและสังฆาทิเสส
ทุกกฏ: ชื่ออาบัติที่เกิดจากการทำไม่ดี
ทุพภาสิต: ชื่ออาบัติที่เกิดจากการพูดไม่ดี