ทานบารมี

ตอนที่ ๑ เหตุแสดงจริยาปิฏก

เมื่อพระองค์ตรัสรู้แล้ว มีผู้สงสัยว่า "เพราะเหตุใดพระองค์จึงตรัสรู้ได้?" พระองค์จึงทรงแสดง เรื่องราวการบำเพ็ญบารมีในชาติต่าง ๆ เพื่อให้เข้าใจว่า การตรัสรู้ไม่ใช่เรื่องบังเอิญ แต่เกิดจากความเพียรและความดีที่สั่งสมมาอย่างยาวนาน

ตอนที่ ๒ อกิตติดาบส จริยาที่ ๑

พระโพธิสัตว์เกิดเป็น อกิตติดาบส ผู้บำเพ็ญพรตอยู่ในป่าลึก แม้จะได้ผลไม้และข้าวของเล็กน้อยจากชาวบ้าน ท่านก็สละทุกอย่างให้ผู้มาขอโดยไม่ลังเล แม้พระอินทร์จะแปลงกายมาทดลองขอของหลายครั้ง ท่านก็มิได้หวงแหนหรือแสดงอาการเหนื่อยหน่ายใจของท่านเปี่ยมด้วยเมตตา และยินดีในทานไม่หวังสิ่งตอบแทนใด ๆ

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
“แม้มีของเพียงน้อยนิด แต่ข้าก็ยินดีสละเพื่อประโยชน์ของผู้อื่น”

ตอนที่ ๓ สังขพราหมณ์ จริยาที่ ๒

พระโพธิสัตว์บังเกิดเป็น สังขพราหมณ์ ผู้มีศีล มีธรรม และดำรงอยู่ในเพศบรรพชิต ท่านมีทรัพย์จำนวนมาก เมื่อมีคนยากไร้มาขอสิ่งของ ท่านก็สละสมบัติเหล่านั้นทั้งหมด ให้โดยไม่หวงแหน แม้ญาติหรือภรรยาจะคัดค้านก็ไม่หวั่นไหว พระโพธิสัตว์ยืนยันว่าทรัพย์ที่สะสมมาย่อมมีค่าเมื่อได้ให้แก่ผู้อื่น

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
"ทรัพย์ที่เราได้มาด้วยธรรม ควรใช้ให้เป็นประโยชน์แก่ผู้ตกทุกข์ได้ยาก มิใช่ยึดไว้ด้วยความตระหนี่"

ตอนที่ ๔ จริยาที่ ๓ พระเจ้าธนญชัย และ จริยาที่ ๔ มหาสุทัศน

พระโพธิสัตว์ได้บังเกิดเป็น พระเจ้าธนญชัย (ธนญชัยราชา) กษัตริย์ผู้มีธรรมปกครองบ้านเมืองด้วยความยุติธรรมและมีจิตใจเปี่ยมด้วยเมตตา พระองค์ทรงสละ ราชทรัพย์อย่างมากมายเป็นทาน แม้จะถึงกับต้อง ขายเครื่องประดับของพระองค์เองและของพระมเหสี ก็ยังไม่ยึดติด

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
“เมื่อใดที่เห็นผู้ตกทุกข์ได้ยาก ขอให้ใจเรากระตือรือร้นต่อทานทันที”

---

พระโพธิสัตว์เกิดเป็นกษัตริย์ชื่อว่า พระมหาสุทัศนา ปกครองนครชื่อว่า อัมพติฏฐนคร พระองค์ทรงครองราชย์ด้วยธรรมและความยุติธรรม มีจิตใจเปี่ยมด้วยเมตตาและทานบารมี ต่อมา เมื่อพระองค์เห็นว่าตนได้สั่งสมบุญบารมีเพียงพอแล้ว และต้องการบำเพ็ญธรรมขั้นสูง พระองค์จึง สละราชสมบัติและทรัพย์ทั้งหมดให้แก่ประชาชน แล้วออกบวชเป็นฤๅษี บำเพ็ญพรตอยู่ในป่าด้วยความเงียบสงบ

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
"อำนาจและทรัพย์สินแม้ยิ่งใหญ่เพียงใด ก็ไม่เท่าการพ้นจากกิเลส"

ตอนที่ ๕ จริยาที่ ๕ มหาโควินทพราหมณ์ และ จริยาที่ ๖ พระเจ้าเนมิราช

พระโพธิสัตว์เกิดเป็น พราหมณ์ผู้มีปัญญาชื่อว่า มหาโควินทะ เป็นมหาเศรษฐีผู้ทรงอิทธิพลในราชสำนักของกษัตริย์ทั้งเจ็ดพระองค์ ด้วยความสามารถ พระองค์ได้รับทรัพย์สินและเกียรติยศมากมาย แต่เมื่อพิจารณาเห็นว่า ทรัพย์สมบัติไม่ใช่สิ่งเที่ยงแท้ และไม่ใช่หนทางสู่ความพ้นทุกข์ ท่านจึง สละทรัพย์ทั้งหมด แล้วออกบวชเป็นดาบสบำเพ็ญพรตในป่า

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
“ผู้มีปัญญาควรสละเพื่อแสวงหาสิ่งที่ประเสริฐกว่า”

---

พระโพธิสัตว์บังเกิดเป็นกษัตริย์พระนามว่า พระเจ้าเนมิราช ทรงปกครองโดยธรรม มีจิตใจเปี่ยมด้วยเมตตา ไม่ยึดมั่นในทรัพย์สมบัติหรืออำนาจ พระองค์ทรงบำเพ็ญ ทานบารมี อย่างไม่ลังเล เมื่อมีผู้ใดมาขอ ทรงยินดีให้ ไม่ว่าจะเป็นทรัพย์สิน เสื้อผ้า อาหาร แม้สิ่งของส่วนพระองค์ เช่น เครื่องประดับของพระมเหสี หรือทรัพย์ของตนเอง ก็ทรงยินดีมอบให้ด้วยความเต็มใจ

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
“ข้าพเจ้ายินดีให้ มิใช่เพราะถูกขอ แต่เพราะความเมตตา”

ตอนที่ ๖ จริยาที่ ๗ พระจันทกุมาร และ จริยาที่ ๘ พระเจ้าสิวิราช

พระโพธิสัตว์บังเกิดเป็นพระราชโอรส มีพระนามว่า พระจันทกุมาร พระองค์เป็นกุมารผู้เปี่ยมด้วยศีลธรรม เมตตา และความกรุณาต่อผู้อื่น วันหนึ่ง มี พราหมณ์ยากจน เดินทางมาขอพระราชทรัพย์จากพระองค์ แม้จะไม่ได้เป็นกษัตริย์หรือมีทรัพย์สินมากมาย แต่ พระจันทกุมารก็ไม่ลังเล ทรงมอบ เครื่องประดับที่สวมอยู่และเสื้อผ้า ของพระองค์ให้โดยเต็มใจ

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
“ข้าพเจ้าสละทรัพย์ที่ตนพอมี เพื่อช่วยเหลือผู้อื่น แม้ไม่มาก ก็ให้ด้วยความจริงใจ”

---

พระโพธิสัตว์บังเกิดเป็นกษัตริย์พระนามว่า พระเจ้าสิวิราช ทรงเปี่ยมด้วยเมตตาและบำเพ็ญทานบารมีอย่างสูงสุด วันหนึ่ง พระอินทร์ได้แปลงกายเป็น พราหมณ์ตาบอด มาขอ “ดวงตา” พระเจ้าสิวิราช ไม่ลังเลเลยแม้แต่น้อย ทรงยินดี ควักลูกตาของพระองค์ ให้แก่พราหมณ์ด้วยความเต็มใจ เพื่อช่วยให้เขามองเห็นได้ แม้จะต้องเสียตาของตนเองไปก็ตาม

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
“แม้ดวงตาอันเป็นของรัก ข้าก็ยินดีสละ เพื่อให้ผู้อื่นพ้นทุกข์”

ตอนที่ ๗ พระเวสสันดร จริยาที่ ๙

พระโพธิสัตว์ได้บังเกิดเป็นกษัตริย์พระนามว่า พระเวสสันดร ผู้มีพระทัยเอื้อเฟื้อ ชอบแจกทาน ไม่ยึดมั่นในทรัพย์สิน พระองค์ทรงบริจาคทานอย่างไม่เลือกชนชั้น แม้จะ บริจาคช้างปัจจัยนาเคนทร์ (ช้างคู่บ้านคู่เมือง) ก็ยังยินดีให้เมื่อมีผู้มาขอ → ชาวเมืองไม่พอใจและขับไล่พระองค์ออกจากเมืองไปอยู่ป่า แต่แม้ในป่า ก็ยังมีพราหมณ์ชื่อชูชกมาขอลูก ทั้งสองของพระองค์ไปเป็นทาส พระเวสสันดรก็ยังยินดีบริจาคบุตรทั้งสอง เพื่อรักษาความตั้งมั่นในทานบารมี

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
"แม้สิ่งที่รักยิ่งอย่างลูก ก็ไม่อาจรั้งไว้เมื่อมีผู้ขอ"

ตอนที่ ๘ สสบัณฑิต จริยาที่ ๑๐ และ บทสรุป

พระโพธิสัตว์ได้บังเกิดเป็นพญากระต่ายชื่อว่า สสบัณฑิต อาศัยอยู่ในป่ากับเพื่อสัตว์สหายอีก ๓ ตัว ต่างได้ตั้งสัจจะอธิษฐานกันว่าจะให้อาหารเป็นทานในวันอุโบสถ แต่พญากระต่ายโพธิสัตว์ไม่มีอาหาร จึงได้คิดจะมอบร่างกายเนื้อหนังของตนนั้นแหล่ะเป็นทาน แก่ผู้ที่มาขอเพื่อเป็นการสร้างทานบารมีอันยิ่งใหญ่

คำสอนของพระมหาโพธิสัตว์
“สิ่งใดเป็นประโยชน์แก่ผู้อื่น สิ่งนั้นควรให้”